حديث
الفتون - قوله عز وجل
وفتناك فتونا
249- " ... Seni
Birçok Musibetlerle Denemiştik ... " (Taha 40) Ayeti Hz. Musa'nın
Denenmesi Olayı
أنا عبد الله
بن محمد نا
يزيد بن هارون
أنا أصبغ بن
زيد نا القاسم
بن أبي أيوب
أني سعيد بن
جبير قال سألت
عبد الله بن
عباس عن قول
الله عز وجل
لموسى عليه
السلام
وفتناك فتونا
فسألته عن
الفتون ما هو
قال استأنف
النهار يا بن
جبير فأن لها
حديثا طويلا
فلما أصبحت
غدوت على بن
عباس لأنتجز
منه ما وعدني
من حديث
الفتون فقال
تذاكر فرعون
وجلساؤه ما
كان الله عز
وجل وعد إبراهيم
صلى الله عليه
وسلم أن يجعل
في ذريته أنبياء
وملوكا قال
بعضهم إن بني
إسرائيل
ينتظرون ذلك
ما يشكون فيه
وكانوا يظنون
أنه يوسف بن
يعقوب عليهما
السلام فلما
هلك قالوا ليس
هكذا كان وعد
إبراهيم عليه
السلام فقال
فرعون فكيف
ترون
فائتمروا
وأجمعوا
أمرهم على أن
يبعث رجالا
معهم الشفار
يطوفون في بني
إسرائيل فلا
يجدون مولودا
ذكرا إلا
ذبحوه ففعلوا
ذلك فلما رأوا
أن الكبار من
بني إسرائيل
يموتون بآجالهم
والصغار
يذبحون قالوا
توشكون أن تفنوا
بني إسرائيل
فتصيروا أن
تباشروا من
الأعمال
والخدمة الذي
كانوا
يكفونكم
فاقتلوا عاما
كل مولود ذكر
فيقل نباتهم
ودعوا عاما
فلا تقتلوا
منهم أحدا
فينشأ الصغار
مكان من يموت
من الكبار
فإنهم لن
يكثروا بمن
تستحيون منهم
فتخافوا
مكاثرتهم
إياكم ولن
يفنوا بمن
تقتلون وتحتاجون
إليهم
فأجمعوا
أمرهم على ذلك
فحملت أم موسى
بهارون في
العام الذي لا
يذبح فيه
الغلمان
فولدته
علانية آمنة
فلما كان من
قابل حملت بموسى
فوقع في قلبها
الهم والحزن
وذلك من الفتون
يا بن جبير ما
دخل عليه في
بطن أمه مما
يراد به فأوحى
الله جل ذكره
إليها أن لا
تخافي ولا
تحزني إنا
رادوه إليك
وجاعلوه من المرسلين
فأمرها إذا
ولدت أن تجعله
في تابوت وتلقيه
في اليم فلما
ولدت فعلت ذلك
فلما توارى عنها
ابنها أتاها
الشيطان
فقالت في
نفسها ما فعلت
بابني لو ذبح
عندي فواريته
وكفنته كان أحب
إلي أن ألقيه
إلى دواب
البحر
وحيتانه
فانتهى الماء
به حتى أوفي
به عند فرضه
مستقى جواري
امرأة فرعون
فلما رأينه
أخذنه فهممن
أن يفتحن
التابوت فقال
بعضهن إن في
هذا مالا وإنا
إن فتحناه لم
تصدقنا امرأة
الملك بما
وجدنا فيه
فحملنه
كهيئته لم
يخرجن منه
شيئا حتى دفعنه
إليها فلما
فتحته رأت فيه
غلاما فألقي
عليها منه
محبة لم يلق
منها على أحد
قط وأصبح فؤاد
أم موسى فارغا
من ذكر كل شيء
إلا من ذكر موسى
فلما سمع
الذباحون
بأمره أقبلوا
بشفارهم إلى
امرأة فرعون
ليذبحوه وذلك
من الفتون يا بن
جبير فقالت
لهم أقروه فإن
هذا الواحد لا
يزيد في بني
إسرائيل حتى
آتي فرعون
فأستوهبه منه
فإن وهبه لي
كنتم قد
أحسنتم
وأجملتم وإن
أمر بذبحه لم
ألمكم فأتت
فرعون فقالت
قرة عين لي
ولك فقال
فرعون يكون لك
فأما لي فلا
حاجة لي فقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم والذي يحلف
به لو أقر
فرعون أن يكون
له قرة عين
كما أقرت
امرأته لهداه
الله كما
هداها ولكن
الله حرمه ذلك
فأرسلت إلى من
حولها إلى كل
امرأة لها لبن
تختار له ظئرا
فجعل كلما
أخذته امرأة
منهن لترضعه
لم يقبل على
ثديها حتى
أشفقت امرأة
فرعون أن
يمتنع من
اللبن فيموت
فأحزنها ذلك
فأمرت به
فأخرج إلى
السوق ومجمع
الناس ترجو أن
تجد له ظئرا
تأخذه منها
فلم يقبل فأصبحت
أم موسى والها
فقالت لأخته
قصي أثره واطلبيه
هل تسمعين له
ذكرا أحي ابني
أم أكلته الدواب
ونسيت ما كان
الله وعدها
فيه فبصرت به أخته
عن جنب والجنب
أن يسو بصر
الإنسان إلى
الشيء البعيد
وهو إلى ناحية
لا يشعر به
فقالت من
الفرح حين
أعياهم
الظؤورات أنا
أدلكم على أهل
بيت يكفلونه
لكم وهم له
ناصحون فأخذوها
فقالوا ما
يدريك ما
نصحهم هل
تعرفونه حتى شكوا
في ذلك وذلك
من الفتون يا
بن جبير فقالت
نصيحتهم له
وشفقتهم عليه
رغبتهم في صهر
الملك ورجاء
منفعة الملك
فأرسلوها
فانطلقت إلى
أمها
فأخبرتها
الخبر فجاءت
أمه فلما
وضعته في حجرها
ثوى إلى ثديها
فمصه حتى
امتلأ جنباه ريا
وانطلق
البشراء إلى
امرأة فرعون
يبشرونها أن
قد وجدنا
لابنك ظئرا
فأرسلت إليها
فأتت بها وبه
فلما رأت ما
يصنع قالت
امكثي ترضعي
ابني هذا فإني
لم أحب شيئا
حبه قط قالت
أم موسى لا أستطيع
أن أدع بيتي
وولدي فيضيع
فإن طابت نفسك
أن تعطينيه
فأذهب به إلى
بيتي فيكون معي
لا آلوه خيرا
فعلت فإني غير
تاركة بيتي
وولدي وذكرت
أم موسى ما
كان الله وعده
فتعاسرت على
امرأة فرعون
وأيقنت أن
الله منجز
موعوده فرجعت
إلى بيتها من
يومها فأنبته
الله نباتا حسنا
وحفظ لما قد
قضى فيه فلم
يزل بنو
إسرائيل وهم
في ناحية
القرية
ممتنعين من
السخرة والظلم
ما كان فيهم
فلما ترعرع
قالت امرأة
فرعون لأم
موسى أزيريني
ابني فوعدتها
يوما تزيرها
إياه فيه
وقالت امرأة
فرعون
لخازنها وظؤورها
وقهارمتها لا
يبقين أحد
منكم إلا
استقبل ابني
اليوم بهدية
وكرامة لأرى
ذلك فيه وأنا
باعثه أمينا
يحصي كل ما
يصنع كل إنسان
منكم فلم تزل
الهدايا
والكرامة
والنحل
تستقبله من حين
خرج من بيت
أمه إلى أن
دخل على امرأة
فرعون فلما
دخل عليها
نحلته
وأكرمته
وفرحت به ونحلت
أمه بحسن
أثرها عليه ثم
قالت لآتين
فرعون فلينحلنه
وليكرمنه
فلما دخلت به
عليه جعله في
حجره فتناول
موسى لحية
فرعون فمدها
إلى الأرض قال
الغواة من
أعداء الله
لفرعون ألا
ترى ما وعد
الله إبراهيم
نبيه إنه زعم
أن يربك ويعلوك
ويصرعك فأرسل
إلى الذباحين
ليذبحوه وذلك من
الفتون يا بن
جبير بعد كل
بلاء ابتلى به
وأريد به
فتونا فجاءت
امرأة فرعون
تسعى إلى فرعون
فقالت ما بدا
لك في هذا
الغلام الذي وهبته
لي فقال ألا
ترينه إنه
يزعم سيصرعني
ويعلوني قالت
اجعل بيني
وبينك أمرا
يعرف فيه الحق
ائت بجمرتين
ولؤلؤتين
فقربهن إليه
فإن بطش باللؤلؤ
واجتنب
الجمرتين
عرفت أنه يعقل
وإن تناول
الجمرتين ولم
يرد
اللؤلؤتين
علمت أن أحدا
لا يؤثر
الجمرتين على
اللؤلؤتين
وهو يعقل فقرب
ذلك إليه
فتناول
الجمرتين
فنزعوهما منه
مخافة أن
يحرقا يديه
فقالت المرأة
ألا ترى فصرفه
الله عنه بعد
ما كان قد هم
به وكان الله
بالغا فيه
أمره فلما بلغ
أشده وكان من
الرجال لم يكن
أحد من آل
فرعون يخلص
إلى أحد من
بني إسرائيل
معه بظلم ولا
سخرة امتنعوا
كل الامتناع
فبينما موسى
عليه السلام
يمشي في ناحية
المدينة إذا
هو برجلين
يقتتلان
أحدهما فرعوني
والآخر
إسرائيلي
فاستغاثه
الإسرائيلي
على الفرعوني
فغضب موسى
عليه السلام
غضبا شديدا
لأنه تناوله
وهو يعلم
منزله من بني
إسرائيل
وحفظه لهم لا
يعلم الناس
إلا أنما ذلك
من الرضاع إلا
أم موسى إلا
أن يكون الله
سبحانه أطلع
موسى عليه
السلام من ذلك
على ما لم
يطلع عليه غيره
ووكز موسى
الفرعوني
فقتله وليس
يراهما أحد
إلا الله عز
وجل
والإسرائيلي
فقال موسى حين
قتل الرجل هذا
من عمل
الشيطان إنه
عدو مضل مبين
ثم قال رب إني
ظلمت نفس
فاغفر لي فغفر
له إنه هو
الغفور
الرحيم فأصبح
في المدينة
خائفا يترقب
الأخبار فأتي
فرعون فقيل له
إن بني
إسرائيل
قتلوا رجلا من
آل فرعون فخذ
لنا بحقك ولا
ترخص لهم فقال
ابغوني قاتله
من شهد عليه
فإن الملك وإن
كان صفوه مع
قومه لا
يستقيم له أن
يقيد بغير
بينة ولا ثبت
فاطلبوا لي
علم ذلك آخذ
لكم بحقكم
فبينما هم
يطوفون لا
يجدون ثبتا
إذا موسى من
الغد قد رأى
ذلك الإسرائيلي
يقاتل رجلا من
آل فرعون آخر
فاستغاثه الإسرائيلي
على الفرعوني
فصادف موسى قد
ندم على ما
كان منه وكره
الذي رأى فغضب
الإسرائيلي
وهو يريد أن
يبطش
بالفرعوني
فقال للإسرائيلي
لما فعل أمس
واليوم إنك
لغوي مبين
فنظر الإسرائيلي
إلى موسى عليه
السلام بعدما
قال له ما قال
فإذ هو غضبان
كغضبه بالأمس
الذي قتل فيه
الفرعوني
فخاف أن يكون
بعدما قال له
إنك لغوي مبين
أن يكون إياه
أراد ولم يكن
أراده وإنما
أراد
الفرعوني
فخاف
الإسرائيلي
وقال يا موسى
أتريد أن
تقتلني كما
قتلت نفسا
بالأمس وإنما
قال له مخافة
أن يكون إياه
أراد موسى ليقتله
فتتاركا
وانطلق
الفرعوني
فأخبرهم بما
سمع من
الإسرائيلي
من الخبر حين
يقول أتريد أن
تقتلني كما
قتلت نفسا
بالأمس فأرسل
فرعون
الذباحين
ليقتلوا موسى
فأخذ رسل
فرعون الطريق
الأعظم يمشون
على هيئتهم
يطلبون موسى
وهم لا يخافون
أن يفوتهم
فجاء رجل من
شيعة موسى من
أقصى المدينة
فاختصر طريقا
حتى سبقهم إلى
موسى فأخبره
الخبر وذلك من
الفتون يا بن
جبير فخرج
موسى متوجها
نحو مدين لم
يلق بلاء قبل
ذلك وليس له
علم إلا حسن
ظنه بربه
تعالى فإنه
قال عسى ربي
أن يهديني
سواء السبيل
ولما ورد ماء
مدين وجد عليه
أمة من الناس
يسقون ووجد من
دونهم
امرأتين
تذودان يعني
بذلك حابستين
عنهما فقال
لهما ما
خطبكما
معتزلتين لا
تسقيان مع
الناس فقالتا
ليس لنا قوة
نزاحم القوم
وإنما ننتظر
فضول حياضهم
فسقى لهما
فجعل يغترف في
الدلو ماء
كثيرا حتى كان
أول الرعاء
وانصرفتا
بغنمها إلى
أبيهما
وانصرف موسى
عليه السلام
فاستظل بشجرة
وقال رب إني
لما أنزلت إلى
من خير فقير
واستنكر
أبوهما سرعة
صدورهما بغنهما
حفلا بطانا
فقال إن لكما
اليوم لشأنا فأخبرناه
بما صنع موسى
فأمر إحداهما
أن تدعوه فأتت
موسى فدعته
فما كلمه قال
لا تخف نجوت من
القوم
الظالمين ليس
لفرعون ولا
لقومه علينا
سلطان ولسنا
في مملكته
فقالت
إحداهما يا أبت
استأجره إن
خير من
استأجرت
القوي الأمين
فاحتملته
الغيرة على أن
قال لها ما
يدريك ما قوته
وما أمانته
قالت أما قوته
فما رأيت منه في
الدلو حين سقى
لنا لم أر
رجلا قط أقوى
في ذلك السقي
منه وأما
الأمانة فإنه
نظر إلى حين
أقبلت إليه
وشخصت له فلما
علم أني امرأة
صوب رأسه فلم
يرفعه حتى
بلغته رسالتك
ثم قال لي
امشي خلفي
وانعتي لي
الطريق فلم
يفعل هذا
الأمر إلا وهو
أمين فسري عن
أبيها وصدقها
وظن به الذي
قالت فقال له
هل لك أن
أنكحك إحدى
ابنتي هاتين
على أن تأجرني
ثماني حجج فإن
أتممت عشرا
فمن عندك وما
أريد أن أشق
عليك ستجدني
إن شاء الله
من الصالحين
ففعل فكانت
على نبي الله
موسى ثماني
سنين واجبة
وكانت سنتان
عدة منه فقضى
الله عنه عدته
فأتمها عشرا
قال سعيد
فلقيني رجل من
أهل
النصرانية من
علمائهم قال
هل تدري أي
الأجلين قضى
موسى قلت لا
وأنا يومئذ لا
أدري فلقيت بن
عباس فذكرت
ذلك له فقال
أما علمت أن
ثمانيا كانت
على نبي الله
واجبة لم يكن
نبي الله صلى
الله عليه
وسلم لينقص
منها شيئا
ويعلم أن الله
كان قاضيا عن
موسى عدته
التي وعده
فإنه قضى عشر
سنين فلقيت
النصراني
فأخبرته ذلك
فقال الذي
سألته فأخبرك
أعلم منك بذلك
قلت أجل وأولى
فلما سار موسى
بأهله كان من
أمر الناس
والعصا ويده
ما قص الله عليك
في القرآن
فشكا إلى الله
سبحانه ما
يتخوف من آل
فرعون في
القتيل وعقده
لسانه فإنه
كان في لسانه
عقدة تمنعه من
كثير الكلام
وسأل ربه أن
يعينه بأخيه
هارون يكون له
رداء ويتكلم
عنه بكثير مما
لا يفصح به
لسانه فآتاه
الله سؤله وحل
عقدة من لسانه
وأوحى الله
إلى هارون وأمره
أن يلقاه
فاندفع موسى
بعصاه حتى لقي
هارون عليه
السلام
فانطلقا
جميعا إلى فرعون
فأقاما على
بابه حينا لا
يؤذن لهما ثم
أذن لهما بعد
حجاب شديد
فقالا إنا
رسولا ربك قال
فمن ربكما
فأخبراه
بالذي قص الله
عليك في القرآن
قال فما
تريدان وذكره
القتيل
فاعتذر بما قد
سمعت قال أريد
أن تؤمن بالله
وترسل معي بني
إسرائيل فأبى
عليه وقال ائت
بآية إن كنت
من الصادقين
فألقى عصاه
فإذا هي حية
عظيمة فاغرة
فاها مسرعة
إلى فرعون
فلما رآها
فرعون قاصدة
إليه خافها
فاقتحم عن
سريره
واستغاث بموسى
أن يكفها عنه
ففعل ثم أخرج
يده من جيبه
فرآها بيضاء
من غير سوء
يعني من غير
برص ثم ردها فعادت
إلى لونها
الأول
فاستشار
الملأ حوله
فيما رأى
فقالوا له
هذان ساحران
يريدان أن يخرجاكم
من أرضكم
بسحرهما
ويذهبا
بطريقتكم المثلى
يعني ملكهم
الذي هم فيه
والعيش فأبوا
على موسى ان
يعطوه شيئا
مما طلب
وقالوا له
اجمع لهما
السحرة فإنهم
بأرضك كثير
حتى يغلب سحرك
سحرهما فأرسل
في المدائن
فحشر له كل
ساحر متعالم
فلما أتوا
فرعون قالوا
بم يعمل هذا
الساحر قالوا
يعمل بالحيات
قالوا فلا
والله ما أحد
في الأرض يعمل
بالسحر
بالحيات
والحبال والعصي
الذي نعمل وما
أجرنا إن نحن
غلبنا قال لهم
أنتم أقاربي
وخاصتي وأنا
صانع إليكم كل
شيء أحببتم
فتواعدوا يوم
الزينة وأن
يحشر الناس
ضحى قال سعيد
فحدثني بن
عباس أن يوم
الزينة اليوم
الذي أظهر
الله فيه موسى
على فرعون والسحرة
هو يوم
عاشوراء فلما
أجتمعوا في
صعيد قال
الناس بعضهم
لبعض انطلقوا
فلنحضر هذا
الأمر لعلنا
نتبع السحرة
إن كانوا هم
الغالبين يعنون
موسى وهارون
استهزاء بهما
فقالوا يا موسى
لقدرتهم
بسحرهم إما أن
تلقي وإما أن
نكون نحن
الملقين قال
بل ألقوا
فألقوا
حبالهم وعصيهم
وقالوا بعزة
فرعون إنا
لنحن
الغالبون فرأى
موسى من سحرهم
ما أوجس في
نفسه خيفة
فأوحى الله
إليه أن ألق
عصاك فلما
ألقاها صارت
ثعبانا عظيما
فاغرة فاها
فجعلت العصا
تلبس بالحبال
حتى صارت جرزا
على الثعبان
تدخل فيه حتى
ما أبقت عصا
ولا حبلا إلا
ابتلعته فلما
عرف السحرة
ذلك قالوا لو
كان هذا سحرا
لم يبلغ من
سحرنا كل هذا
ولكنه أمر من
الله آمنا
بالله وبما جاء
به موسى ونتوب
إلى الله مما
كنا عليه فكسر
الله ظهر
فرعون في ذلك
الموطن
وأتباعه وظهر
الحق وبطل ما
كانوا يعملون
فغلبوا هنالك
وانقلبوا
صاغرين
وأمرأة فرعون
بارزة تدعو
الله بالنصر
لموسى على
فرعون
وأشياعه فمن رآها
من آل فرعون
ظن أنها إنما
ابتذلت
للشفقة على
فرعون
وأشياعه
وأنما كان
حزنها وهمها
لموسى فلما
طال مكث موسى
بمواعد فرعون
الكاذبة كلما
جاءه بآية
وعده عندها أن
يرسل معه بني
إسرائيل فإذا
مضت أخلف
موعده وقال هل
يستطيع ربك أن
يصنع غير هذا
فأرسل الله عز
وجل على قومه
الطوفان
والجراد
والقمل
والضفادع
والدم آيات
مفصلات كل ذلك
يشكو إلى موسى
ويطلب إليه أن
يكفها عنه
ويوافقه على
أن يرسل معه
بني إسرائيل
فإذا كف ذلك
عنه أخلف
موعده ونكث
عهده حتى أمر
موسى بالخروج
بقومه فخرج
بهم ليلا فلما
أصبح فرعون
فرأى أنهم قد
مضوا أرسل في
المدائن
حاشرين فتبعه
بجنود عظيمة
كثيرة وأوحى
الله تعالى
إلى البحر إذا
ضربك عبدي
موسى بعصاه فانفرق
اثنتي عشرة
فرقة حتى
يجاوز موسى ومن
معه ثم التق
على من بقي
بعد من فرعون
وأشياعه فنسي
موسى أن يضرب
البحر بالعصا
فانتهى إلى
البحر وله
قصيف مخافة أن
يضربه موسى
بعصاه وهو
غافل فيصير
عاصيا لله
فلما تراءى
الجمعان تقاربا
قال قوم موسى
إنا لمدركون
افعل ما أمرك
به ربك فإنه
لم يكذب ولم
تكذب قال وعدني
ربي إذا أتيت
البحر انفرق
اثنتي عشرة
فرقة حتى
أجاوزه ثم ذكر
بعد ذلك العصا
فضرب البحر بعصاه
حين دنا أوائل
جند فرعون من
أواخر جند موسى
فانفرق البحر
كما أمره ربه
وكما وعد موسى
فلما أن جاز
موسى وأصحابه
كلهم البحر
ودخل فرعون
وأصحابه
التقى عليهم
البحر كما أمر
فلما جاوز
موسى البحر
قال أصحابه
إنا نخاف ألا يكون
فرعون غرق ولا
نؤمن بهلاكه
فدعا ربه فأخرجه
له ببدنه حتى
استيقنوا
هلاكه ثم مروا
بعد ذلك على
قوم يعكفون
على أصنام لهم
قالوا يا موسى
اجعل لنا إلها
كما لهم آلهة
قال إنكم قوم
تجهلون إن
هؤلاء متبر ما
هم فيه وباطل
ما كانوا
يعملون قد
رأيتم من
العبر وسمعتم
ما يكفيكم
ومضى فأنزلهم
موسى منزلا
وقال لهم أطيعوا
هارون فإني قد
استخلفته
عليكم فإني
ذاهب إلى ربي
وأجلهم
ثلاثين يوما
أن يرجع إليهم
فيها فلما أتى
ربه أراد أن
يكلمه في
ثلاثين يوما
وقد صامهن
ليلهن
ونهارهن وكره
أن يكلم ربه
وريح فيه ريح
فم الصائم
فتناول موسى
من نبات الأرض
شيئا فمضغه
فقال له ربه
حين أتاه لم
أفطرت وهو
أعلم بالذي
كان قال يا رب
إني كرهت أن أكلمك
إلا وفمي طيب
الريح قال أو
ما علمت يا موسى
أن ريح فم
الصائم أطيب
من ريح المسك
ارجع فصم عشرا
ثم ائتني ففعل
موسى عليه السلام
ما أمره به
فلما رأى قوم
موسى أنه لم
يرجع إليهم في
الأجل ساءهم
ذلك وكان
هارون قد خطبهم
وقال إنكم
خرجتم من مصر
ولقوم فرعون
عندكم عواري
وودائع ولكم
فيهم مثل ذلك
وأنا أرى أن تحتسبوا
مالكم عندهم
ولا أحل لكم
وديعة استودعتموها
ولا عارية
ولسنا برادين
إليهم شيئا من
ذلك ولا
ممسكيه
لأنفسنا فحفر
حفيرا وأمر كل
قوم عندهم من
ذلك من متاع
أو حلية أن
يقذفوه في ذلك
الحفير ثم
أوقد عليه
النار فأخرجه
فقال لا يكون
لنا ولا لهم
وكان السامري
من قوم يعبدون
البقر جيران
لبني إسرائيل
ولم يكن من بني
إسرائيل
فاحتمل مع
موسى وبني
إسرائيل حين
احتملوا فقضي
له أن رأى
أثرا فأخذ منه
قبضة فمر
بهارون فقال
له هارون عليه
السلام يا
سامري ألا
تلقي ما في
يدك وهو قابض
عليه لا يراه
أحد طوال ذلك
فقال هذه قبضة
من أثر الرسول
الذي جاوز بكم
البحر فلا
ألقيها بشيء
إلا أن تدعو
الله إذا
ألقيت أن يكون
ما أريد فألقاها
ودعا له هارون
فقال أريد أن
تكون عجلا
فاجتمع ما كان
في الحفرة من
متاع أو حلية
أو نحاس أو
حديد فصار
عجلا أجوف ليس
فيه روح له خوار
قال بن عباس
لا والله ما
كان له صوت قط
إنما كانت
الريح تدخل من
دبره وتخرج من
فيه فكان ذلك
الصوت من ذلك
فتفرق بنو
إسرائيل فرقا
فقالت فرقة يا
سامري ما هذا
وأنت أعلم به
قال هذا ربكم
ولكن موسى أضل
الطريق فقالت
فرقة لا نكذب
بهذا حتى يرجع
إلينا موسى
فإن كان ربنا
لم نكن ضيعناه
وعجزنا فيه
حين رأينا وإن
لم يكن ربنا
فأنا نتبع قول
موسى وقالت
فرقة هذا عمل
الشيطان وليس
بربنا ولن
نؤمن به ولا
نصدق وأشرب
فرقة في
قلوبهم الصدق
بما قال السامري
في العجل
وأعلنوا
التكذيب به
فقال لهم
هارون يا قوم
إنما فتنتم به
وإن ربكم
الرحمن هكذا
قالوا فما بال
موسى وعدنا
ثلاثين يوما ثم
أخلفنا هذه
أربعون قد مضت
فقال سفهاؤهم
أخطأ ربه فهو
يطلبه ويتبعه
فلما كلم الله
موسى عليه
السلام وقال
له ما قال
أخبره بما لقي
قومه من بعده
فرجع موسى إلى
قومه غضبان
أسفا قال لهم
ما سمعتم في
القرآن وأخذ
برأس أخيه يجره
إليه وألقى
الألواح من
الغضب ثم إنه
عذر أخاه
بعذره
واستعفر له
فانصرف إلى
السامري فقال
له ما حملك
على ما صنعت
قال قبضت قبضة
من أثر الرسول
وفطنت إليها
وعميت عليكم
فقذفتها
وكذلك سولت لي
نفسي قال
فاذهب فإن لك
في الحياة أن
تقول لا مساس
وإن لك موعدا
لن تخلفه وانظر
إلى إلهك الذي
ظلت عليه
عاكفا
لنحرقنه ثم
لننسفنه في
اليم نسفا ولو
كان إلها لم
نخلص إلى ذلك
منه فاستيقن
بنو إسرائيل
بالفتنة
واغتبط الذين
كان رأيهم فيه
مثل رأي هارون
فقالوا
لجماعتهم يا
موسى سل لنا
ربك أن يفتح لنا
باب توبة
نصنعها فيكفر
عنا ما عملنا
فاختار موسى
قومه سبعين
رجلا لذلك لا
يألوا الخير خيار
بني إسرائيل
ومن لم يشرك
في العجل
فانطلق بهم
يسأل لهم
التوبة فرجفت
بهم الأرض واستحيا
نبي الله صلى
الله عليه
وسلم من قومه
ومن وفده حين
فعل بهم ما
فعل فقال لو
شئت أهلكتهم
من قبل وإياي
أتهلكنا بما
فعل السفهاء
منا وفيهم من
كان الله اطلع
منه على ما
أشرب قلبه من
حب العجل
وإيمان به
فلذلك رجفت
بهم الأرض فقال
رحمتي وسعت كل
شيء فسأكتبها
للذين يتقون
ويؤتون
الزكاة
والذين هم
بآياتنا يؤمنون
الذين يتبعون
الرسول النبي
الأمي الذي يجدونه
مكتوبا عندهم
في التوراة
والإنجيل فقال
يا رب سألتك
التوبة لقومي
فقلت إن رحمتي
كتبتها لقوم
غير قومي
فليتك أخرتني
حتى تخرجني في
أمة ذلك الرجل
المرحومة
فقال له إن
توبتهم أن
يقتل كل رجل
منهم كل من
لقي من والد
وولد فيقتله
بالسيف لا
يبالي من قتل
في ذلك الموطن
ويأتي أولئك
الذين كان خفي
على موسى
وهارون واطلع
الله من
ذنوبهم
فاعترفوا بها
وفعلوا ما أمروا
وغفر الله
للقاتل
والمقتول ثم
سار بهم موسى
صلى الله عليه
وسلم متوجها
نحو الأرض
المقدسة وأخذ
الألواح
بعدما سكت عنه
الغضب فأمرهم
بالذي أمر به
أن يبلغهم من
الوظائف فثقل
ذلك عليهم
وأبوا أن
يقروا بها
فنتق الله عليهم
الجبل كأنه
ظلة ودنا منهم
حتى خافوا أن
يقع عليهم
فأخذوا
الكتاب
بأيمانهم وهم
مصطفون ينظرون
إلى الجبل
والكتاب
بأيديهم وهو
من وراء الجبل
مخافة أن يقع
عليهم ثم مضوا
حتى أتوا
الأرض
المقدسة
فوجدوا مدينة
فيها قوم جبارون
خلقهم خلق
منكر وذكر من
ثمارهم أمرا
عجيبا من
عظمها فقالوا
يا موسى إن
فيها قوما
جبارين لا
طاقة لنا بهم
ولا ندخلها ما
داموا فيها
فإن يخرجوا
منها فإنا
داخلون قال
رجلان من الذين
يخافون قيل
ليزيد هكذا
قرأه قال نعم
من الجبارين
آمنا بموسى
وخرجا إليه
فقالوا نحن أعلم
بقومنا إن
كنتم إنما
تخافون من ما
رأيتم من
أجسامهم
وعددهم فإنهم
لا قلوب لهم
ولا منعة
عندهم
فادخلوا
عليهم الباب
فإذا دخلتموه
فإنكم غالبون
ويقول أناس
إنهما من قوم
موسى فقال
الذين يخافون
بنو إسرائيل {
قالوا يا موسى
إنا لن ندخلها
أبدا ما داموا
فيها فاذهب
أنت وربك
فقاتلا إنا
هاهنا قاعدون
} فأغضبوا
موسى عليه
السلام فدعا
عليهم وسماهم
فاسقين ولم يدع
عليهم قبل ذلك
لما رأى منهم
من المعصية
وإساءتهم حتى
كان يومئذ
فاستجاب الله
تعالى له
وسماهم كما
سماهم موسى
فاسقين
فحرمها عليهم
أربعين سنة
يتيهون في
الأرض يصبحون
كل يوم
فيسيرون ليس
لهم قرار ثم
ظلل عليهم
الغمام في
التيه وأنزل
عليهم المن
والسلوى وجعل
لهم ثيابا لا
تبلى ولا تتسخ
وجعل بين
أظهرهم حجرا مربعا
وأمر موسى
فضربه بعصاه
فانفجرت منه اثنتا
عشرة عينا في
كل ناحية
ثلاثة أعين
وأعلم كل سبط
عينهم التي
يشربون منها
فلا يرتحلون من
منقلة إلا
وجدوا ذلك
الحجر
بالمكان الذي
كان فيه
بالأمس رفع بن
عباس هذا
الحديث إلى
النبي صلى
الله عليه
وسلم وصدق ذلك
عندي أن معاوية
سمع بن عباس
حدث هذا
الحديث فأنكر
عليه أن يكون
الفرعوني
الذي أفشى على
موسى أمر القتيل
الذي قتل فقال
كيف يفشي عليه
ولم يكن علم
به ولا ظهر
عليه إلا
الإسرائيلي
الذي حضر ذلك
فغضب بن عباس
فأخذ بيد
معاوية
فانطلق به إلى
سعد بن مالك
الزهري فقال
له يا أبا
إسحاق هل تذكر
يوما حدثنا عن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم عن قتيل
موسى الذي قتل
من آل فرعون الإسرائيلي
أفشى عليه أم
الفرعوني قال
أنما أفشى
عليه
الفرعوني ما
سمع من
الإسرائيلي
شهد على ذلك
وحضره
[-: 11263 :-] Said b. Cubeyr
anlatıyor: Abdullah b. Abbas'a: " ... ve seni birçok musibetlerle
denemiştik .... " (Taha 40) buyurmasının izahını sorduğumda: "Ey
İbn-i Cubeyr! Gündüzü bekle. Çünkü bu mesele uzun bir meseledir" dedi.
Sabah olunca, Abdullah b. Abbas'ın, bu meseleyi bana açıklayacağına dair
verdiği sözü yerine getirmesi için ona gittim. Abdullah b. Abbas dedi ki:
Bir gün Firavun ve
adamları, Allah'ın, ibrahim'e (a.s.), onun soyundan peygamberler ve idareciler
göndermeyi vaadetmesi meselesini görüştüler. içlerinden bazıları şöyle dediler:
"israiloğulları hala bunu bekliyorlar, bundan şüphe etmiyorlar. Onlar
önceleri vaadedilen kimsenin, Yakub'un oğlu Yusuf olduğunu sanıyorlardı."
Yusuf ölünce: "ibrahim'e vaad edilen bu değildi" dediler. Bunun
üzerine Firavun: "O halde ne diyorsunuz?" dedi. Firavun ve adamları
meseleyi müzakere edip bir kısım adamlarına bıçaklar vererek israil oğullarının
bulundukları yerlerde gezip dolaşmalarını ve buldukları her erkek çocuğu
öldürmelerine karar verdiler ve bu kararı uyguladılar. Fakat neticede israil
oğullarının yaşlılarının ecelleriyle öldüklerini, küçük çocukların da
kesildiklerini görünce kendi kendilerine şöyle dediler: "Nerdeyse israil
oğullarının sonu gelecek. Böyle giderse onların yaptıkları işçiliği ve
hizmetleri bizzat sizler yapmak zorunda kalacaksınız. Bu sebeple doğan erkek
çocukları bir yıl öldürün, ertesi yıl öldürmeyin. Böylece sayıları azalmış
olur. Kız çocuklarına ise dokunmayın. Böylece ölen büyük erkeklerin yerini
yetişecek erkek çocuklar tutmuş olur. Sağ bırakmış olduğunuz çocuklar,
kendilerinden korkulacak bir çoğunluk oluşturamazlar. israil oğullarının
tamamen sonu gelmemiş olur, siz de ihtiyaçlarınızı karşılamış olursunuz."
israil oğullarını öldürme kararlarını bu görüşe göre verdiler. Hz. Musa'nın
annesi, Musa'nın kardeşi Harun'u, erkek çocukların kesilmediği yılda doğurdu.
Bu sebeple onu güven içinde ve açıkça besleyip büyüttü. Çocukların kesildiği
ertesi yıl ise, Hz. Musa'ya hamile kaldı ve kalbine üzüntüler dolmaya başladı.
Ey İbn-i Cübeyr, Hz. Musa annesinin karnında iken, annesinin, daha sonra
çocuğunun başına gelecekleri düşünmesi, imtihanlardan biridir. Bunun üzerine
Yüce Allah ona: " ... Korkma, üzülme şüphesiz ki biz onu sana iade
edeceğiz ve onu peygamberlerden kılacağız ... " (Taha 40) diye vahyedip,
doğum yaptığı zaman onu sandığa koyup kıyıya atmasını emretti. Hz. Musa'nın annesi
doğum yapınca kendisine söyleneni yaptı. Musa'yı taşıyan sandık suyun üzerinde
annesinin gözünden kaybolunca Şeytan ona vesvese vermeye başladı. Nihayet kadın
kendi kendine şöyle dedi: "Ben çocuğu ma ne yaptım? Gözümün önünde
kesilseydi de ben onu elimle kefenleyip kabre koysaydım. Böyle yapmak,
çocuğumun balıklara yem olmasından daha güzeldi." Su, Musa'yı alıp
götürdü. Firavun'un hanımının cariyelerinin su aldıkları bende bıraktı.
Cariyeler sandığı görünce onu aldılar ve kapağını açmak istediler. Sonra onu
açmaktan çekindiler ve birbirlerine: "Bunun içinde eşya var. Eğer biz bunu
açarsak Firavun'un hanımı içinde bulduğumuz şeylere inanmaz" dediler.
Böylece sandığı olduğu gibi alıp hiçbir tarafını bozmadan Firavun'un hanımına
götürdüler. Firavun'un hanımı sandığı açınca çocuğu gördü. Allah, Firavun'un
hanımının kalbine Hz. Musa'yı öyle bir sevme duygusu verdi ki, ondan önce
hiçbir kimseye karşı öyle bir duygu hissetmemişti. Diğer taraftan Musa'nın
annesinin gönlünde evladından başka hiçbir şey yoktu. Sadece evladını
düşünüyordu. Cellatlar bir çocuk bulunduğunu duyunca bıçaklarını alarak
Firavun'un' hanımının yanına gittiler ve çocuğu kesmek istediler. Ey İbn-i
Cübeyr, işte bu da imtihanlardan biridir. Firavun'un hanımı cellatlara dedi ki:
"Onu bırakın. Çünkü bu bir tek çocuk, israil oğullarının sayısını
artırmaz. Ben, Firavun'a gidip onu bana bağışlamasını isteyeceğim. Eğer bana
bağışlarsa bir iyilikte bulunmuş olursunuz. Şayet kesilmesini emrederse size
diyeceğim kalmaz." Firavun'a gidip: ''Bana da, sana da neşe kaynağı olacak
sevimli bir çocuk ...'' (Kasas Sur, 9) deyince Firavun da: "Senin olsun;
benim buna ihtiyacım yok" karşılığını verdi.
Abdullah b. Abbas diyor
ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Adına yemin edilen Allah'a
yemin olsun ki, şayet Firavun da karısı gibi, çocuğun kendisi için bir sevinç
kaynağı olduğunu kabul etseydi, Allah kadını hidayete erdirdiği gibi onu da
hidayete erdirirdi. Fakat Allah, Firavun'u bundan mahrum etti" buyurdu.
Firavun'un hanımı Musa'ya bir sütannesi seçmek için çevresindeki sütü olan
bütün kadınları getirtti. Hangi kadın Musa'yı emzirmek istediyse Musa onu
emmedi. Bunun üzerine Firavun'un hanımı çocuğun, kimseyi emmeyerek açlıktan
öleceğinden korktu. Bu olayonu çok üzmüştü. Kadın, Musa'nın, insanların çokça
bulunduğu pazar yerine götürülmesini ve orada bir sütannesi aranmasını emretti.
Musa yine de kimsenin memesini emmedi. Diğer taraftan Musa'nın annesi yanıp
yakılıyordu. Musa'nın kız kardeşine: "Sen bir araştır, sor belki ondan bir
haber alırsın. Oğlum diri mi yoksa onu su hayvanları ve balıklar mı yedi?"
dedi. Musa'nın annesi, Allah'ın kendisine vermiş olduğu vaadi unutmuştu.
Musa'nın kız kardeşi onu Firavun'un ve adamlarının göremeyeceği bir yerden
izlerken onu cariyelerin bulduğunu gördü. Firavun'un adamları sütanne bulmaktan
aciz kalınca, kızkardeşi sevinç içinde onlara: "Sizin için ona bakıp
yetiştirecek ve şefkatli davranacak bir aile göstereyim mi?'' (Taha Sur. 40)
dedi. Firavun'un adamları kızı yakalayıp: "Bulacağın ailenin ona iyi
davranacağını ne biliyorsun? Yoksa onlar bu çocuğu tanıyorlar mı?'' dediler ve
Musa hakkında şüpheye düştüler. Ey İbn-i Cübeyr, işte bu da imtihanlardan
biridir. Kız ise Firavun'un adamlarına: "Bulacağım ailenin ona iyi
davranması ve şefkat göstermesi, kralın sarayında sütannesi olmak istemeleri ve
kraldan fayda elde etmeyi ummaları sebebiyledir'' cevabını verdi. Bunun
üzerineFiravun'un adamları kızı bıraktılar. Kız annesine geldi ve ona olup
bitenleri anlattı. Musa'nın annesi geldi ve Musa'yı kucağına alır almaz
memesine sarıldı ve emerek iyice doydu. Müjdeciler Firavun'un hanımına koşarak:
"Oğluna süt annesi bulduk" diye müjdelediler. Firavun'un hanımı,
Musa'nın annesine adam göndererek yanına çağırttı. Musa'nın, annesini nasıl
emdiğini görünce:
"Benim yanımda kal
ve oğlumu emzir. Ben, bunun kadar hiçbir şeyi sevmemiştim" dedi. Musa'nın
annesi şu cevabı verdi: "Ben evimi ve çocuklarımı bırakarak onları
kaybedemem. Şayet bu çocuğu bana emanet ederseniz onu da alıp evime götürürüm.
Benimle beraber kalır. Elimden gelen hiçbir iyiliği ondan esirgemem. Buna razı
olmazsanız ben, evimi ve çocuklarımı bırakamam." işte bu sırada Musa'nın
annesi, Allah'ın kendisine verdiği vaadi hatırladı. Firavun'un hanımına karşı
diretti. Allah'ın, vaadini mutlaka yerine getireceğine inanıyordu. Musa'nın
annesi o günden itibaren çocuğunu alıp evine götürdü. Böylece Allah, Musa'yı
güzel bir şekilde yetiştirdi ve hakkındaki hükmü gereği onu muhafaza etti.
Şehrin bir tarafında toplu halde yaşamakta olan israil oğulları, Hz. Musa'yı
vasıta kılarak Firavun'un kavminin, kendilerine yapmış oldukları zulüm ve
angaryadan kurtulmaya çalışıyorlardı. Musa büyümeye başlayınca Firavun'un
hanımı Musa'nın annesine: "Çocuğumu görmem için bana getir" dedi.
Musa'nın annesi, çocukla birlikte Firavun'un hanımını ziyaret edeceği bir gün
tayin etti.
Firavun'un hanımı,
muhafızlarına, sarayda bulunan sütannelerine ve özel dostlarına: "Sizden
hiçbir kimse oğlumu, hediye ve bahşişle karşılamaktan geri durmasın. Ben de,
sizin ne yaptığınıza bakması için muhafızımı göndereceğim" dedi. Musa,
annesinin evinden çıkıp Firavun'un hanımını evine gelinceye kadar, görüşme
yerine hediyeler, bahşişler ve kıymetli eşyalar yığıldı. Musa kadının yanına
girince kadın eşyaları ona verdi, ona ikramda bulundu ve çok sevindi. Kadının
kendisine güzel davranışı Musa'nın hoşuna gitti. Kadın: "Onu Firavun'a
götürün, o da hediyeler verip ikramda bulunsun" dedi.
Musa'yı Firavun'un
yanına götürünce Firavun onu kucağına aldı. Musa Firavun'un sakalından tutup
öyle bir çekti ki, sakalının uçlarıyere değdi. Orada bulunan Allah
düşmanlarından biri şöyle dedi: "Görmüyor musun? Allah'ın, peygamberi
ibrahim'e vaad ettiği işte budur. Bu sana galip gelecek ve seni yok
edecek." Bunun üzerine Firavun, Hz. Musa'yı kesmeleri için cellatları
çağırdı. Ey İbn-i Cübeyr, Musa'nın uğradığı bütün imtihanlardan sonra bir
imtihan da işte bu idi. Bu olay üzerine Firavun'un hanımı koşarak Firavun'un
yanına vardı ve ona "Bana hediye ettiğin bu çocuk hakkında sana ne
oluyor?" dedi. Firavun:
"Görmüyor musun bu
adam bu çocuğun bana galip geleceğini ve beni öldüreceğini Tahaviin
ediyor" cevabını verince kadın: "Bunun doğru olduğunu anlamak için
bir şey yapalım. Mesela, iki parça köz, iki tane de inci getir onları çocuğa
yaklaştır. Eğer incileri tutup közden kaçınırsa aklının erdiğini anlarsın. Şayet
közleri tutar da incilere bakmazsa bil ki aklı olan hiçbir kimse incileri
bırakıp ta közü (ateşi) tercih etmez" dedi. Bunun üzerine Firavun, kadının
söylediği şeyleri getirip Musa'ya yaklaştırdı. Musa eliyle közleri tuttu.
Firavun, elini yakmasın diye onları çekip elinden aldı. Firavun'un hanımı:
"Görmüyor musun ne yapıyor?" dedi ve böylece Allah, Musa'yı öldürmeyi
düşünen Firavunun şerrini ondan uzaklaştırdı. Zira Allah, Musa hakkındaki
takdirini yerine getirecekti.
Musa ergenlik çağına
erışıp büyük insanların arasına katılınca, artık Firavun'un adamlarından
herhangi biri israil oğullarından kimseye zulmedemiyor ve onları angarya
işlerde çalıştıramıyorlardı. işte bu dönemde Hz. Musa şehrin bir tarafında
gezerken, israil oğullarından bir adamla Firavun'un taraftarlarından bir adamın
birbirlerini öldürmeye çalıştıklarını gördü. israil oğullarından olan kişi
Firavun'un taraftarlarından olan kişiye karşı Musa'dan yardım istedi. Musa çok
kızdı. Zira, Firavun'un taraftarlarından olan kişi, Musa'nın, israil oğullarını
himaye ettiğini bilmesine rağmen israil oğullarından olan kişiye saldırmıştı.
Bundan dolayı Musa aşırı derecede öfkelenmişti. Musa'nın annesinden başka diğer
insanlar, Musa'nın, israil oğullarını niçin himaye ettiğini bilmiyorlardı.
Sadece süt emmeden dolayı olduğunu sanıyorlardı. Ancak Allah Musa'ya,
başkalarına bildirmediği bir şeyi ilham etmiş olabilirdi. Musa, Firavun'un
taraftarlarından olan adama bir yumruk vurdu ve adamı öldürdü. Musa ile ölen
adamı Allah'tan ve israil oğullarından olan adamdan başka kimse görmemişti.
Musa adamı öldürdükten sonra kendi kendine: "Bu yaptığım Şeytanın işidir.
O, gerçekten insanı saptıran apaçık bir düşmandır" (Kasas Sur. 15) deyip
Allah'a yalvararak şöyle dua etti: "''Rabbim, doğrusu ben kendime
zulmettim. Bağışla beni.'' Allah da Musa'nın duasını kabul edip onu bağışladı.
Çünkü o, çok atfeden ve çok merhamet edendir Musa, şehirde, korku içinde etrafı
gözetip dolaşarak sabahladı .... " (Kasas Sur. 16, 18) ve etraftan gelecek
haberleri bekledi. Durum, Firavun'a intikal ettirildi ve:
"israiloğullarından bir adam, Firavun taraftarlarından birini öldürdü.
Onlardan hakkımızı aL. Bu hususta onlara müsamaha gösterme" denildi. Bunun
üzerine Firavun: "Bana katili ve olayın şahitlerini bulun. Zira şahitsiz,
ispatsız hüküm vermek doğru olmaz" deyince katili araştırmaya başladılar.
Onlar, araştırmalarına devam ediyorlardı ve henüz bir delil bulamamışlardı. Bu
sırada Musa daha dün, kendisinden yardım isteyen israil oğullarından olan kişi
bugün başka bir Firavun taraftarı ile dövüşüyor ve yine kendisinden, yardımına
koşmasını istiyordu. Musa, bir gün önce yaptığından pişman olmuştu. Bu sebeple
görmüş olduğu yeni olay hoşuna gitmedi ve kızdı. Elini uzatıp Firavun'un
taraftarı olan kişiyi yakalamak istedi ve israil oğullarından olan adama:
" ... Anlaşılan senı apaçık bir azgınsın ... " (Kasas Sur. 18) dedi.
israil oğullarından olan kişi Musa'ya baktığında bir gün önce Firavun
taraftarını öldürdüğü andaki gibi kızgın olduğunu gördü, israil oğullarından
olan kişi, Musa'nın kendisine "Şüphesiz ki senı apaçık bir azgınsın"
demesinden sonra bu sefer de kendisini yakalamak istediğinden korktu ve
kendisiyle kavga eden adamı Musa'nın önüne sürerek kendisi onun arkasına geçti
ve: "Ey Musa, dün birini öldürdüğün gibi şimdi de beni mi öldürmek
istiyorsun?" (Kasa s Sur. 19) dedi ve kavga edenler ayrıldılar. Firavun'un
tarafından olan adam gidip, israil oğullarından olan adamdan duyduklarını
anlattı. Bunun üzerine Firavun cellatlarını gönderdi, cellatlar Musa'yı bulmak
maksadıyla şehrin en büyük caddesini yürümeye başladılar. Cellatlar, Musa'nın
ellerinden kaçacağına ihtimal vermiyorlardı. Musa'nın taraftarlarından bir
adam, şehrin en uzak yerinden kestirme yoldan koşarak cellatlardan önce Musa'ya
yetişip durumu ona bildirdi. -Ey İbn-i (übeyr! Musa'nın uğradığı imtihanlardan
biri de buydu- Bunun üzerine Musa, korku içinde Medyen tarafına doğru yola
çıktı. Bu olaydan önce hiçbir sıkıntı çekmemişti. Yol hakkında hiçbir bilgisi
yoktu. Ancak Rabbine inancı tamdı. "Medyen'e doğru yöneldiğinde: ''Rabbimin
bana doğru yolu göstereceğini umarım'' dedi. Medyen suyuna geldiğinde,
davarlarını sulayan bir insan topluluğu buldu. Onlardan başka, hayvanlarını
sudan alıkoyan iki kadın gördü ... " (Kasas Sur. 22- 23) Onların gerisinde
de hayvanlarının suya gitmelerini engellemeye çalışan iki kadın gördü. Onlara:
"Derdiniz nedir, bir tarafa çekilmiş hayvanlarınızı sulamıyorsunuz?"
diye sorunca, onlar da: "Çobanlar sulayıp çekilmeden biz sulamayız. Zira
biz, onlarla yarışacak güce sahip değiliz. Ayrıca babamız da oldukça yaşlı bir
adamdır. Biz, onlardan artan sularla hayvanlarımızı suluyoruz" cevabını
verdiler. Bunun üzerine Musa onların hayvanlarını sulayıverdi. Musa, su
kovalarını dolu dolu çekti ve bütün çobanlardan önce o kadınların koyunlarını
suladı. Kadınlar sürüleriyle birlikte dönüp babalarına gittiler. Musa ise
oradan ayrılıp bir ağacın gölgesine çekildi ve: "Rabbim! Ben, gönderdiğin
her hayra ve rızka çok muhtacım" (Kasas Sur. 24) diye dua etti. Kadınların
babası, kızlarının, koyunları suya doymuş olarak acele dönmelerinden kuşkulandı
ve onlara: "Sizde bugün bir hal var" dedi. Onlar da babalarına
Musa'nın kendilerine yaptığı yardımı anlattılar. Babaları, kızlarından birine
Musa'yı çağırmasını emretti.
Kız gidip Musa'yı
çağırdı. Musa, kızların babası olan Şuayb ile konuşunca Şuayb ona:
"Korkma! Artık zalim kavimden kurtuldun." (Kasas Sur. 25) Firavun ve
kavminin, bizim üzerimize herhangi bir nüfuzu yoktur. Biz onun ülkesinde
yaşamıyoruz" dedi. Kızlardan biri: "Babacığım onu ücretle çalıştır.
Çünkü 0, ücretle tuttuklarının en hayırlısı, güçlü ve güvenilir bir
adamdır" (Kasa s Sur. 26) deyince, Şuayb kızının bu sözlerine karşı
namusunu kıskanarak: "Onun güçlü ve güvenilir biri olduğunu nereden
biliyorsun?" diye sordu. Kız: "Güçlü olduğunu, koyunlarımızı sularken
kovayla su çekmesi sırasında gördüm. Ben bugüne kadar su çekmekte bundan daha
güçlü olanı görmedim. Güvenilirliğine gelince, ben ona gidip karşısına
dikildiğimde bana baktı, kadın olduğumu anlayınca başını eğdi ve ben senin
sözlerini ona söyleyip tamamlayıncaya kadar 'yukarı kaldırmadı ve sonra bana:
''Sen arkamdan yürü yolu bana tarif et'' dedi. işte ancak güvenilir bir insan
böyle yapar" dedi. Kız, bu sözleriyle babasını rahatlattı. Babası kıza
inandı ve söylediklerinin doğru olduğuna kanaat getirerek Musa'ya şöyle dedi:
"Bana sekiz yıl çalışman şartıyla seni bu iki kızımdan biriyle evlendirmek
istiyorum. Eğer bunu on yıla tamamlamak istersen o da senden bir lütuftur.
Fakat seni zora koşmak ta istemem. Inşallah beni sabredenlerden
bulacaksın." (Kasas Sur. 27) Bu anlaşmaya göre sekiz yıl hizmet etmek
Musa'nın üzerine borç oldu. iki yılı da, Allah'ın kendisine takdir ettiği süre
olarak tamamladı. Böylece Şuayb'ın yanında on yıl geçirmiş oldu.
Said der ki: Hıristiyan
alimlerinden biri yanıma gelip: "Hz. Musa'nın iki süreden hangisini
tamamladığını biliyor musun?" diye sorunca, ben: "Hayır"
cevabını verdim. O zaman ben hangi süre olduğunu bilmiyordum. İbn-i Abbas'ı
bulup kendisine anlattığımda: "Sekiz yılın, Allah'ın peygamberinin hizmet
yapması gereken süre olduğunu ve Hz. Musa'nın bundan bir şey eksiltemeyeceğini,
Allah'ın da Musa'ya takdir ettiği müddet olan on yılı tamamladığını bilmiyor
musun?" cevabını verdi. Ben, Hıristiyan'ı bulup kendisine bunları
söyleyince: "Sorduğun ve bunun cevabını sana bildiren kişi bu konuyu
senden daha iyi biliyormuş" dedi. Ben: "Evet. Benden daha iyi
biliyor" dedim.
Bundan sonra Musa,
ailesiyle birlikte yola çıktığı zaman, asasını yılana dönüşmesi, Kur'an'da
zikredilen, elinin koynundan bembeyaz çıkma'S1 mucizeleri meydana geldi. Hz.
Musa, israil oğullarından birini öldürdüğü için onlardan olan korkusunu,
dilinin kekeme olmasını şikayet etti. Hz. Musa'nın dilinde rahat konuşmasına
engelolan kekemelik vardı. Bu sebeple, Yüce Allah'tan, kardeşi Harun'la
desteklemesini, ona kalkan olmasını ve dilinin kekeme olması sebebiyle yerine
konuşmasını istedi. Yüce Allah, Hz. Musa'nın dilindeki kekemeliği giderdi ve
Harun'a vahiy verdi ve Musa'ya, Harun'la görüşmesini emretti. Musa asasıyla
yola çıkıp Harun'u bularak ikisi birden Firavun'a giderek girmelerine izin
verilmediği için kapısında bir müddet beklediler. Sonra onlara görüşme izni
verildi. Firavun'a varıp: "Şüphesiz ki biz, Rabbinin
Peygamberleriyiz" dediklerinde, Firavun: "Rabbiniz de kimdir?"
diye sordu. Musa ve Harun, Kur'an'ın sana anlattığı şekilde Firavun'la
konuştular. Firavun onlara: "Ne istiyorsunuz?" diye sorup, Musa'ya
adamlarından birini öldürdüğünü hatırlatınca, Musa özür diledi ve Firavun'a:
"Allah'a iman etmeni ve israil oğullarının bizimle birlikte gitmeleri için
serbest bırakmanı istiyoruz" dedi. Firavun bunu kabul etmedi ve Musa'ya:
"Eğer doğru söyleyenlerden isen bunu gösteren bir delil getir" dedi.
Musa, asasını yere bırakınca asa, Firavun'un üstüne hızla yürüyen ağzı açık bir
yılan haline dönüştü. Firavun asanın bu şekilde kendisine yöneldiğini görünce
korktu. Tahtından kalkıp Musa'dan onu durdurmasını istedi. Musa da onu
durdurdu. Sonra koynundan elini çıkarınca Firavun, onun gözleri kamaştıracak
kadar beyaz olduğunu gördü. Sonra eli tekrar eski haline geldi. Bunun üzerine
Firavun, ileri gelenleriyle istişarede bulundu. ileri gelenleri ona:
"Bunların ikisi de sihirbazdan başka bir şey değildir. Sizi, sihirleriyle
ülkenizden çıkarmak, dosdoğru dininizi ortadan kaldırmak istiyorlar"
dediler ve Musa'ya istediklerini vermeyi kabul etmeyip (Firavun'a):
"Sen bunlara karşı
sihirbazları topla. Senin ülkende çokça sihirbaz var" dediler. Firavun
bütün şehirlere adamlar gönderip ileri gelen bütün sihirbazları topladı.
Sihirbazlar onun huzuruna gelince Musa'yı kastederek: "Bu nasıl bir sihir
yapıyor?" diye sordular. Firavun'un adamları: "O, yılanla sihir
yapıyor" diye cevap verdiler. Sihirbazlar: "Valiahi yeryüzünde
yılanlarla, iplerle ve asa ile bizim kadar sihir yapan hiçbir kimse yoktur.
Eğer biz galip gelirsek mükafatımız ne olacaktır?" diye sorunca, Firavun:
"Sizler benim yakınlarım ve özel adamlarım olacaksınız. istediğiniz her
şeyi yapacağım" cevabını verdi. Bunun üzerine Musa ile Firavun ve
taraftarları, bayram gününde, kuşluk vaktinde b1r araya gelmeyi kararlaştırdılar.
Said der ki:
"Bayram günü, Yüce Allah'ın Musa'yı Firavun'a ve sihirbazlara karşı galip
yaptığı gündür. Bu gün Aşure günüdür."
O gün insanlar bir
meydanda toplandıkları zaman: "Durun bakalım sihirbazlar, yani Musa ve
Harun galip gelirlerse, belki onlara tabi oluruz" diye alayediyorlardı.
Sihirbazlar sihir konusunda kendilerinden o kadar emindi ki: "Ey Musa, ya
sen ilk olarak maharetini ortaya koy veya biz kayalım" dediler. Musa:
"Siz koyun" deyince: "Onlar da sihir iplerini ve değneklerini
atıp: ''Firavun hakkı için mutlaka galip gelecek olan biziz''" (Şuara Sur.
44) dediler. Musa, sihirbazların sihrini görünce içine bir korku dÜştü. Allah
da ona: "Sen de asanı at" dedi. Musa asasını atınca o asa ağzı açık
büyük bir ejderhaya dönüşüp ipleri ve değnekleri toparlayıp yuttu. Sihirbazlar
bunu görünce: "Eğer bu, sihir olsaydı hiçbir zaman bizim sihirimize
ulaşamazdı. Fakat bu, Allah tarafından bir iştir. Biz, Musa'nın Allah katından
getirdiklerine iman ettik. Bundan önceki durumumuzdan dolayı Allah'a tövbe ederiz"
dediler. işte burada Allah, Firavun'un ve taraftarlarının belini kırdı. Hak
galip geldi. "Onların yaptıkları ise boşa çıktı. Orada mağlup oldular.
Zelil olarak geri döndüler." (A'raf Sur. 118119) Firavunun karısı ise
perişan bir halde ortaya çıkmış Allah'a dua ediyor, Musa'nın Firavun ve
adamlarına galip gelmesini niyaz ediyordu. Firavun'un taraftarlarından onu
görenler, onun, Firavun ve taraftarları için perişan olduğunu sanıyorlardı.
Halbuki onun üzüntü ve endişesi Musa içindi. Musa her mucize getirdiğinde
Firavun ona, israil oğullarını kendisiyle birlikte serbest bırakacağına dair
yalan vaadlerde bulunuyor, sonradan vaadini bozup: "Rabbin bundan başka
bir şey yapabilir mi?" diyordu. Öyle ki Allah, Firavun'un kavmine, Tufan,
Çekirge, Haşerat, Kurbağa ve Kan gibi felaketler gönderdi. Bunların her biri
geldiğinde Firavun, Musa'ya başvuruyor, bunların kaldırılmasını istiyor ve
karşılığında israil oğullarını serbest bırakacağını vaad ediyordu. Bu belalar
başından kalkınca da sözünden dönüyor, vaadini bozuyordu. Allah, nihayet
Musa'ya, kavmiyle birlikte Firavun'un diyarından çıkmasını emretti. Musa
geceleyin kavmiyle birlikte yola çıktı. Sabah olunca Firavun onların gitmiş
olduklarını gördü. Şehirlere adamlar göndererek büyük bir ordu toplattı ve
Musa'yı takibe çıktı. Allah denize: "Kulum Musa asasıyla sana vurduğunda
oniki parçaya bölün ki Musa ile beraberindekiler içinden geçsinier. Sonra
Musa'nın arkasından gelen Firavun ve taraftarlarının üzerine kapan" diye
emretti. Fakat Musa asasıyla denize vurmayı unuttu. Denizin önüne geldiğinde
deniz ikiye ayrıımıştı. Zira o, Musa gelip kendisine asa ile vurduğunda
uyarılamayacağından ve böylece Allah'a isyan etmiş olacağından korkuyordu.
iki topluluk birbirini
görüp yakınlaşınca Musa'nın arkadaşları: "Şüphesiz ki bize yetişecekler.
Ey Musa! Rabbinin sana emrettiğini yap. Zira ne senin rabbin yalan söyler, ne
de sen" dediler. Musa da dedi ki; "Rabbim bana vaadetti ki, denize
vardığımda o deniz oniki parçaya ayrılacak ben de ondan geçeceğim." Bundan
sonra asasını hatırladı. Firavun ordusunun öncülerinin, Musa ile giden israil
oğullarının en arkada bulunanlarına yetiştiği sırada o asayı denize vurdu.
Allah'ın em rettiği şekilde deniz parçalara ayrıldı. Musa ve taraftarlarının
hepsi denizi geçip karşıya çıktılar. Firavun taraftarları ise denizin içine
daldıkları bir sırada Allah'ın emrettiği şekilde deniz onların üzerine
kapanıverdi. Musa'nın kavmi denizi geçtikten sonra: "Biz Firavun'un
boğulmadığından korkuyoruz. Biz onun helak olduğuna inanmıyoruz" deyince,
Musa Rabbine dua etti. O da Firavun'un cesedini onların gözünün önüne çıkardı.
Onlar da böylece Firavun'un öldüğüne kesin olarak inandılar.
Sonra Musa ve kavmi,
kendilerine ait putlara secde eden bir kavme rastlayıp Musa'ya: "''Ey
Musa! Bunların nasıl ilahları varsa bize de öyle ilah yap'' deyince, Musa da
onlara: ''Şüphesiz ki siz,cehalete düşen bir kavimsiniz. Çünkü şu gördüğünüz
putlara ibadetedenlerin içinde bulundukları din, yıkılmaya mahkumdur ve
yaptıkları ameller batııdır'' (A'raf Sur. 138- 139) ibretlerden yeteri kadarını
görüp yeteri kadarını duydunuz" karşılığını verdi.
Bundan sonra Musa,
kavmini, konaklayacakları bir yerde durdurdu ve onlara: "Siz, Harun'a
itaat edin. Zira ben onu, kendi yerime size Halife tayin edip Rabbime
gidiyorum" dedi.
Musa, Allah ile otuz gün
konuşmalarda bulunup sonra kavmine döneceğini söyledi ve onlardan ayrılarak
Rabbi ile konuşmaya gitti. Musa Rabbine gidip onunla otuz gün konuşacağı zaman
bu otuz günün gündüzünü ve gecesini oruçlu geçirdi. Ağzın oruçtan dolayı
kokarken Rabbiyle konuşmayı kerih gördüğü için yerden bir bitki alıp çiğnedi.
Rabbinin huzuruna gittiğinde Yüce Allah: "Neden orucunu bozdun?" diye
sorunca, Musa: "Ey Rabbim! Seninle konuşurken ağız kokumun güzelolmasını
istedim" deyince, Yüce Allah: "Ey Musa! Oruçlunun ağız kokusunun misk
kokusundan daha güzel• olduğunu bilmiyor musun? Yeniden ve on gün oruç tut,
sonra Bana gel" buyurunca, Musa geri dönüp kendisine emredileni yaptı.
Musa'nın kavmi, söylediği zaman zarfında dönmediğini gördüklerinde Harun onlara
hitap• edip şöyle dedi:
"Mısırdan
Çıktığınızda yanınızda Firavun'un kavminin elbiseleri ve emanetleri vardı. Size
ait olan benzer şeyler de onlarda kalmıştı. Ben, onlarda kalan mallarınızın
sevabını Allah'tan beklemeniz görüşündeyim. Yanınızda olan onlara ait emanetler
ise size helal değildir. Bu emanetleri onlara geri iade edecek durumda da
değiliz, ama bunları yanımızda da bırakmayız." Harun bunları söyledikten
sonra bir çukuru kazıp emanet mallardan veya süs eşyalarından olanların bunları
getirip çukura atmalarını söyledi. Sonra bunları ateşe verip yaktı ve:
"Bunlar artık ne bizim, ne de onlarındır" dedi.
Samiri, israil
oğullarına komşu olan ve ineğe tapan bir toplumdandı ve israil oğullarından
değildi. Musa ve israil oğulları yola çıkınca kendisi de onlarla çıkmıştı. Yüce
Allah'ın takdiriyle, bir (ayak iz)i görünce ondan bir avuç aldı ve Harun'a
uğrayınca, Harun: "Ey Samir!! Elindekini atmayacak mısın?" dedi.
Samir! elinde tutmuş ve bu müddet zarfında elindekini kimse görmemişti. Samir!:
"Bu, sizi denizden geçiren Resulden (CibriI'in atın ın ayak izinden) bir
parçadır. istediğim şeyin olması için Allah'a dua etmedikçe bunu bırakmam"
dedi ve elindekini bırakınca Harun da ona dua etti. Samir!:
"(Çukurdakilerin) Buzağı olmasını istiyorum" deyince çukurdaki süs eşyaları,
eşya bakır veya altınlar bir araya gelip içi boş cansız bir buzağıya dönüştü.
İbn-i Abbas der ki:
"Hayır valiahi! Bu buzağının sesi yoktu. Rüzgar buzağının arkasından gırıp
ağzından çıkıyordu. Rüzgar bu heykelin ağzından girip arkasından Çıktıkça,
böğürür gibi bir ses meydana getiriyordu. israil oğulları fırkalara ayrıldılar
ve bir fırka: "Ey Samiri! Gerçi bunun ne olduğunu sen daha iyi biliyorsun,
ama bu nedir?" diye sorunca, Samiri: "Bu sizin Rabbinizdirı ama Musa
yolu kaybetti" dedi. Başka bir fırka ise: "Musa bize dönene kadar biz
bunu yalanlamayız. Eğer gerçekten bu Rabbimizseı onu kaybetmemiş ve gördüğümüz
zaman da acizliğe düşmemiş oluruz. Eğer bu buzağı rabbimiz değilseı o zaman
Musa'nın sözüne uyarıı" dediler. Başka bir fırka: "Bu şeytanın
işindendir ve bu buzağı rabbimiz değildir. Buna ne inanır, ne de tasdik
ederiz" dedi. Buzağının sevgisi kalbierine işleyenler, dini açıkça
yalanlamaya kalktılar. Harun onlara: "Ey kavmim, siz bu buzağı heykeli ile
imtihan edildiniz. Rabbiniz, ancak Rahman olan Allah'tır. Bana uyun, emrime
itaat edin" (Tilha Sur. 90) deyinceıonlar: "Ne oluyor Musa'ya? O bize
otuz gün vaad etti sonra da vaadinden döndü. Aradan kırk gün geçti. Hala
gelmedi" karşılığını verdiler. içlerinden beyinsiz olanlar ise:
"Belki de o,
Rabbini yitirdi onu arıyor ki onun peşinden gitsin" dediler. Yüce Allah,
Musa ile konuşup söyleyeceklerini söylediği zaman, kendisinden sonra kavminin
ne yaptığını da haber verdi. Musa " ... kavmine, kızgın ve üzgün olarak
döndü ... " (raha Sur. 86) ve onlara: Kur'an-ı Kerim'in kıssasını
zikrettiği şeyleri anlatıp Kardeşi Harun'un başından tutarak sürümeye başladı
ve kızgınlıktan elindeki (ayetlerin yazılı olduğu) levhaları attı. Sonra onu
mazur görüp onun için bağışlanma diledi. Sonra SamirI'ye gidip: "Neden
böyle yaptın?" diye sorunca, Samirı: "Onların görmediklerini ben
gördüm ve (elçinin izinden bir avuç toprak alıp onu, erimiş mücevheratın) içine
attım. '' ... Nefsim böyle yaptırdı'' dedi. Musa: ''Defol! Doğrusu artık
hayatta, "Bana dokunmayın!" demenden başka yapacağın yoktur. Senin
için asla kaçamayacağın bir ceza daha vardır. Durup üzerinde titrediğin tanrına
bak, onu yakacağız, sonra denize dökeceğiz, dedi'' (raha Sur. 96- 97) Eğer bu
ilah olsa bu dediğimi yapmaya gücümüz yetmez." Bunun üzerine israil
oğulları uğradıkları fitnenin farkına vardılar ve görüşleri Harun'un görüşüyle
aynı olan kişilere gıpta ettiler. Musa'ya: "Ey Musa! Rabbine yalvar da
bizim için tövbe edecek bir kapı açsın, biz de tövbe edelim de yaptıklarımızı
bağışlasın" deyince, Musa, buzağıya tapmaya katılmayan ve israil
oğullarının önde gelenlerinden yetmiş kişiyi seçip tövbe etmeye gittiler.
Vardıkları yerde bir sarsıntıya yakalandılar. Bunun üzerine Musa kavminin
yaptıklarından dolayı utandı ve: " •.. Rabbim! Dileseydin daha önce beni
ve onları yok ederdin, aramızdaki beyinsizlerin yaptıklarından ötürü bizi yok
eder misin?" (A'raf Sur. 1SS) dedi. Aralarında buzağıya tapan ve sevgisi
kalplerine işleyenler de vardı ve Allah Onları görüyordu. Bu sebeple yeryüzü
sarsılmıştı. Yüce Allah: " ... rahmetim ise her şeyi kuşatır. Onu,
sakınanlara, zekatı verenlere ve ayetlerimize inananlara yazacağım.
Yanlarındaki Tevrat ve Incil'de yazılı buldukları o elçiye, o ümmı Peygamber'e
uyanlar (var ya), işte o Peygamber onlara iyiliği emreder, onları kötülükten
meneder, onlara temiz şeyleri heiai, pis şeyleri haram kılar. Ağırlıklarını ve
üzerlerindeki zincirleri indirir. O Peygamber'e inanıp ona saygı gösteren, ona
yardım eden ve onunla birlikte gönderilen nur'a (Kur'an'a) uyanlar var ya, işte
kurtuluşa erenler onlardır" (A'raf Sur. 156- 157) buyuruncaı Masa:
"Ey Rabbim! Kavmimi bağışlamanı istediğimdeı Onu kavmimden başkası için
yazdığını buyurdun. Keşke beni sonraya bırakıp ta o rahmete uğrayan adamın
ümmeti arasında yaratsaydın" dedi. Yüce Allah: "Bunların tövbeleri,
içlerinden her birinin, önüne geleni, baba-oğul demeden öldürmesi ve kimin
öldürüldüğüne bakmamasıyla olacaktır" buyurdu. Masa ve Harun'un bilmediği
buzağıya tapan bu kişiler geldiler ve günahlarını itiraf edip kendilerine emredileni
yaptılar. Yüce Allah da hem öldüreni, hem öleni bağışladı. Sonra Masa, kavmiyle
birlikte Kudüs topraklar.ına doğru yürüyüp gitti. Sakinleşince yere atmış
olduğu levhaları aldı ve onları kavmine tebliğ etti. Bu emirler ise onlara ağır
geldi ve bunları kabul etmemekte direttiler. Bunun üzerine Allah, dağı onların
üzerine bir bulut gibi kaldırdı ve onlara yaklaştırdı. israil oğulları, dağın
üzerlerinedüşeceği korkusuyla ilahi emirlerin yazılı olduğu levhaları sağlarına
alıp sıra şeklinde dağın üzerlerine düşmesinden korktuklarından ona bakarak
mukaddes topraklara gittiler. O topraklarda zorbaı acayip şekilli bir kavmin
yaşadığını gördüler ve Masa'ya: "Ey Musa1'Ürada zorba bir topluluk
var" (Maide Sur. 22) bizim onlara gücümüz yetmez. Bunlar bu topraklarda
olduğu müddetçe biz oraya girmeyiz. "Eğer oradan çıkarlarsa gireriz,
dediler. Allah'tan korkan ve Allah'ın kendilerine iman nimetinı verdiği
kimselerden iki adam şöyle dedi" (Maide Sur. 22- 23) Yezıd'e: "Esbağ
b. Zeyd, buayeti böyle mi okudu?" diye sorulunca: "Evet"
cevabını verdi. (O zorbaların içinden gelen iki kişi): "Masa'ya iman ettik
ve onunla çıktık. Biz kavmimizi daha iyi biliriz. Eğer bunların cüsselerinden
ve sayılarının çok olmasından korkuyorsanız, bunların hiç cesareti yoktur ve
kendilerini savunacak durumda değiller. Onlara kapıdan giriniz. Eğer girecek
olursanız siz galip geleceksiniz" dediler. Bazıları ise bu iki kişinin
Masa'nın kavminden yani israil oğullarından olduğunu söyler. israil oğulları:
"Ey Musa! Onlar orada oldukça biz asla oraya girmeyeceğiz. Sen ve Rabbin
gidin savaşın, doğrusu biz burada oturacağız" deyince, Masa'yı kızdırdılar
ve Musa onlara beddua edip fasık olduklarını söyledi. Halbuki daha önce isyan
etmelerine ve kötülük yapmalarına rağmen o güne kadar onlara beddua etmemişti.
Allah, Masa'nın duasını kabul edip, Masa'nın kendilerine vermiş olduğu fasıklar
adını onlara verip mukaddes toprakları kırk yıl kendilerine haram kıldı. Bu
sebeple onlar çöllerde şaşkın vaziyette kırk yıl dolaştılar. Sabahtan akşama
kadar yol yürüyor, akşamleyin bulundukları yerde konaklıyorlardı. Allah israil
oğullarına bu kırk yıl içinde de çeşitli nimetler ihsan etti. Onları çölde
bulutla gölgelendirdi. Gökten üzerlerine kudret helvası ve bıldırcın eti
indirdi. Kendilerine eskimeyen ve kirlenmeyen elbiseler ihsan etti. Aralarında
dörtgen şeklinde bir taş yaratıp Musa'ya asasıyla ona vurmcısını emretti ve
taştan on iki pınar fışkırttı. Taşın her kenarından üç pınar fışkırdı. Bu
pınarlardan herbiri on iki Torun'dan birine aitti. Onlar nereye varıp konaklarlarsa
o taşı orada buluyorlardı.
İbn-i Abbas bu hadisi
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e dayandırmıştır.
Benim yanımdaki bilgiler
de Muaviye'nin bu hadisi İbn-i Abbas'tan naklettiği ndel Musa'nın adamı
öldürdüğünü ifşa eden kişinin Firavun'un tarafından olan kişi, olduğunu
söylerken bunu şaşkınlıkla karşıladığını: "Musa'nın adamı öldürdüğüne•
sadece israil oğullarından olan adam şahit olduğu haldel Firavun'un tarafından
olan kişi nasıl Musa'nın adamı öldürdüğünü açıklayabilir''? dediğindeı İbn-i Abbas
kızarak Muaviye'nin elini tutup, Sa'd b. Malik ez-Zühri'nin yanına gitti ve:
"Ey Ebu ishak! Bize Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: Musa'nın
Firavun ailesinden olan kişiyi öldürüşünün anlatıldığını hatırlıyar musun?
Musa'nın sırrını israil oğullarından olan kişi mi, yoksa Firavun'un tarafından
olan kişi mi ifşa etti?" diye sordu. Sa'd: "Firavun'un tarafından
olan kişi ifşa etti. Bunu israil oğullarından olan kişiden duyduğu şeye
dayanarak söyledi" karşılığını verdi.
Tuhfe: 5598
Diğer tahric: Ebu
Ya'la (2618); Tahavi, Şerh Müşkili'l-Asar (66).